Fragments of my childhood, Хүүхэд насны дурсамжууд

Бидний амьдралд тохиолдсон жижиг сажиг зүйлүүд үе үе дурсамж болон нэхэн сөхөгддөг билээ. Бага насныхаа дурсамжийг бичье гэж бодлоо.

Many things happen in our lives and we recall them later with or without perfect details. I would like to share some of my childhood stories.

Долоон нас хүрч, эцэг эхийн Улаанбаатарт буй гэрт хүрэлцэн ирлээ. Хөдөөний хөөсөн мантуу гэж дуулах үе минь эхэлж байгаа нь энэ л дээ. Уул нь ч төрснийхөө дараа хэдэн сар эцэг эхтэйгээ амьдарсан боловч амьдралын эрхээр, эцэг эхийн шийдвэрээр хөдөө эмээ өвөөгийн гэрт бойжиж хүн болох эсэх нь шийдэгдэхээр явсан байсан юм. Эмээгийн ярьснаар бол идсэн хоол нь шингэдэггүй хүүхэд байсан бөгөөд эмээ намайг модны хар мөөг буцалсан усанд найруулж уулгаад хүний төрхөнд оруулсан гэдэг юм.

I lived with my parents for a bit after my birth, but before my first birthday I was sent to live with my grandparents to survive.  I was constantly sick and I think my young parents could not deal with my sickness. I never found out what it really was.  After seven years of living with my grandparents in the countryside, I returned to my parents' home in Ulaanbaatar to start a new era of my life.  I hated that my grandparents sent me to the city.

Энэ зургыг 33-р сургуулийн 1-р ангид сурч байдаа авахуулса юм.  Аав миний үсийг чанга гэгч нь самнаад, хоёр жартгарыг минь улам жартайлгаа Сансрын үйлчилгээний төвийн зурагчинд намайг авачиж зургыг минь авахуулсан юм. Хэн миний үсийг ингэж тайрсаныг ёстой санахгүй байна. Одоо харахад ямарч аймаар үс засалт вэ дээ. 

This photo was taken when I was seven years old.  My father arranged my hair and it hurt a lot because it was too tight. I do not remember who cut my hair.  It looks awful.

Тэр үед манайх 15-р хорооллын гимнастиктай байшингийн 5 давхарт амьдардаг байлаа. Энэ байшин лифт байхгүй, таван давхар луу хэдэн мянган удаа өгссөн. Манай байрны хүүхдүүд гэж миний үеийн охид хөвгүүд олонтой, хавар зуны дулаан улиралд наранд налайн суух ч эмээ өвөө олонтой байр байсан юм. Гурван орцонд 60 айлтай, мэдээж ганц нэгээр амьдардаг айл байвч бас өрөөгөө хөлслүүлдэг, аль эсвэл тэр үеийн жаягаар нэг байранд 2 айл суулгадаг системээр бодон тоолбол олон айл гарч ирнэ дээ.

At that time my parents lived on the 5th floor of an apartment block in the 15th district in Ulaanbaatar.  There was no lift; I climbed those stairs millions of times until I moved away aged 16.  There were at least 60 families living in that block.  There were many children of my age and all other ages.  Many grandparents lived with them too.

2010 оны зун авсан зураг. Энэ байранд миний хотын амьдрал эхэлсэн юм.

90-д он хүртэл 15-р хорооллын гуравхан байранд монголчууд амьдардаг байсан юм. Энэ нь 64, 65, тэгээд манай 66-р байр. Аавын яриагаар бол Л.И.Брежнев 60-аад онд айлчлахад шинэ хорооллоо үзүүлж, тэнд нь бас монголчууд амьдардагыг харуулахын тулд монголчуудыг оруулсан юм гэдэг байж билээ. Яагаад гэвэл тэр хороолол тэр чигээрээ оросуудын хороолол байсан. Орос дэлгүүр, сургууль, соёл, спортын төв, ЗХУ-ын худалдааны төв, орос эмнэлэг, Жуковын музей ер нь бараг л бүх юм нь орос. Жуковын музейн ард байдаг байсан шуудан монгол ажилтнуудтай байсан даа.

At that time in that district only three apartment blocks were occupied by Mongolians.  My father said that the goverment decided to give three apartment blocks to Mongolians because in the 60s Leonid Brezhnev visited, and they wanted to show that some Mongolians lived there.  The 15th district was full of Russian institutions, such as schools, the hospital, cultural and sports facilities, museum etc. 

Манай орцонд хоёр орос “местны гэж дуудагддаг” айлтай байлаа. Нэг давхарт амьдардаг айлынх нь хүү монголоор ярьдаг байсан шиг санаж байна. Шаргал үстэй өндөр хүү байдаг байж билээ. Мөн нилээд дээгүүр албан тушаал эрхэлдэг дарга нар, дипломатч, зохиолч, сэтгүүлч хэдэн айл байхаас гадна бас жирийн ажилчин айлууд ч байсан юм.

There were two Russian families living in my block, who had been there for years. The other residents were Mongolian high ranking officials, diplomats, writers and journalists and of course some factory workers too.

Хамгийн олон таван хүүхэдтэй хоёр айл манай давхарт амьдарда байлаа. Нэг нь миний үеийн хоёр охинтой, нөгөө айл нь миний үеийн хоёр хүүтэй. Нэг хүүтэй нь бүр нэг ангид сурч үзсэн юм. Тэгээд ч давхар болгонд миний үеийн хүүхдүүд байсан юм. Бид их л олон удаа ээж аавын ажилдаа явсан үер нүдээ боогоод бие биенээ барин шат дамжин их л тоглодог байж билээ. Тэр үед нэг нь унаж гэмтсэнийг санахгүй байна. Ямар ч байсан ээжийн аавын эзгүй хойгуур гэр орноо цэвэрлэх, хичээлээ хийхийн хажуугаар шавийгаа ханатал тоглоод авах нь бидний гол амьдралын зорилго байсан байж болно. Нуугдаж тоглох, хөл бөмбөг, ширээний теннис, тэр үед хамгийн их тоглодог байсан сагсан бөмбөг тоглох бол байрны хүүхдүүдийн амьдралын жирийн өдрүүд юм.

A family with five children lived in the apartment opposite and two of their boys were my age.  We played many times together, trying to catch each other blindfolded and climbing up and down stairs to escape the catcher. I cannot remember someone falling and injuring himself. Our main goal was that we had managed to play before our parents came home from work.  Before their arrival we also needed to do housework, homework, prepare or cook dinners.

Арай томроод гитар барин шатан дээр сууж дуу дуулж, юм ярих нь жирийн үзэгдэл. Тэр л үед би гитар тоглож сурсан юм. Дардаг ганц хоёр дуутай болсноос биш гитарыг сайн тоглож сураагүй. Харин одоо бол дахиад гитар сурах сонирхолтой байгаа.

Later during my teenage years we used to play guitars and sing on the stairs, and talk about girlfriends and boyfriends. At that time I learnt how to play guitar but I only knew how to play a couple of songs. Now I have forgotten everything but would like to learn again.

Намайг 5 билүү 6-р ангид байхад манай байрны подвалд хүүхдийн улаан булан байгуулж, тэнд нь ширээний теннис, шатар, даамын дугуйлан хичээллүүлж, хүүхдийн гэрэл зураг угаах булантай болсон. Тэр үед ганц байсан телевизийн сурвалжлагч нар ирж яриа хөөрөө, бичлэг хийхэд миний бие гэрэл зураг угааж байгаа дүрээр зургаа авахуулсан юм. Нэг өдөр байрны гадаа явж байхад чи зурагтаар гарсан гэж нэг хүүхэд хэлэхэд их л ичиж байснаа тодхон санадаг юм. Анх удаа миний зурагтаар гарч үзсэн нь тэр билээ.

When I was in about 5th or 6th grade, a children's corner opened on the basement of our apartment block.  There were table tennis tables, chess classes and photography lessons etc.  At that time there was only one television channel, and it showed a report about our children's corner.  The next day I was walking in the street and some one shouted at me that I was on television.  I was terrified and ran home as fast as I could.

Here I am posing for the TV news in a photography lesson

Гэхдээ л нилээд хэдэн жилийн дараа би өөрөө тэр зурагтын нэвтрүүлэг бэлддэг хүн болно гэдгээ мөрөөдөөгүй л явсан юм даа.

I did not dream at that time that later I would be a television journalist myself.

Тэр үед нагац ах Моликовын \Батзориг ч гэдэг\ надад авч өгсөн, 25 төгрөгнийх шиг санагдаж байна, их дэлгүүрээс авч өгсөн Смена гэрэл зургийн аппарат байсан юм.  Аавын хуучин хэрэглэж байсан хальс угаадаг ногоон хайрцагтай аппаратыг банны өрөөндөө оруулж байгаад авсан зургаа угаан.  Аав их дажгүй гэрэл зураг дардаг байсан юм. Би ч бас дуурайгаад зураг авах сонирхолтой болсон, одоо ч энэ хоббигоо орхиогүй байгаа.

I had a Soviet made Smena camera, which was a gift from my uncle.  I used to use my father's photo development tools which were in a big green box, and would lock myself in our only bathroom to develop my photos. I think I got the passion for photography from my father who was a good photographer himself.  This passion is still with me...